Vaker samen beslissen met de patiënt over diens behandeling is een van de beleidspijlers van de overheid voor de zorg van nu en van de toekomst. Scholing en onderwijs spelen een grote rol in het bekwamer maken van zorgprofessionals (in spe) in het gezamenlijke besluitvormingsproces. Maar welke scholingsmogelijkheden zijn er op dit gebied? Waar worden die mogelijkheden aangeboden en op welk niveau? En wanneer zijn ze het meest succesvol? In een inventariserende studie brachten Regioplan en Nivel dit in kaart.
Opleidingsplannen
De onderzoekers analyseerden 78 opleidingsplannen van initieel medisch onderwijs (mbo, hbo en wo). Daarin kwam naar voren dat de mate waarin samen beslissen expliciet aandacht krijgt, sterk wisselt. Zo werd shared decision-making in 24 procent van de opleidingsplannen expliciet benoemd, in 38 procent meer algemeen omschreven en kwam het thema in 38 procent onduidelijk of niet naar voren. In het post-initiële onderwijsaanbod bleek samen beslissen in sommige nascholingsmogelijkheden, trainingen en e-learnings terug te komen. Dit onderwijs wordt aangeboden op hbo-niveau, in onderwijs- en opleidingsregio’s (OORs), ziekenhuizen en leerhuizen. “In hoeverre zich dit verhoudt tot het totale post-initiële onderwijsaanbod is onbekend”, aldus de onderzoekers.
Theorie en praktijk
Verder krijgt samen beslissen aandacht in de theorie en in de praktijk binnen opleidingen. Van 30 initiële medische opleidingen is aan de hand van interviews met opleiders bekeken hoe gezamenlijke besluitvorming in hun onderwijs was opgenomen. “Er blijken drie typen onderwijs te worden ingezet: theoretisch onderwijs; praktijk- en werkplekleren, waarbij samen beslissen wordt voorgedaan door rolmodellen op de werkvloer; en hybride onderwijs, waarbij een koppeling tussen praktijk en theorie wordt gemaakt.” Wat betreft onderwijsmiddelen wordt gebruikgemaakt van onder andere e-learnings en het oefenen van gedeelde besluitvorming in gespreksvoering met (simulatie)patiënten.
Draagvlak
Uit interviews met betrokkenen bij elf geselecteerde ‘good practices’ en met experts op het gebied van samen beslissen, komt een aantal randvoorwaarden en succesfactoren naar voren voor de behandeling van het thema in scholing en opleiding. “Essentieel is dat er draagvlak voor samen beslissen is in de praktijk, zodat aangeleerde vaardigheden en aangeleerde attitude niet verloren gaan”, aldus het Nivel. Zo is het van belang dat opleiders, die als rolmodel fungeren naar medici in opleiding, uitdragen dat samen beslissen belangrijk en waardevol is. Knelpunten daarin zijn wanneer opleiders of andere rolmodellen in de praktijk ‘onbewust onbekwaam’ zijn ten aanzien van gezamenlijke besluitvorming of weerstand ervaren om eraan mee te doen. Bijvoorbeeld door tijdgebrek.
Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van V&VN in samenwerking met NFU, FMS, CZO en Patiëntenfederatie Nederland.
Lees ook: Dit koffiebekertje helpt bij samen beslissen in de spreekkamer
