De Nederlandse gezondheidszorg scoort wereldwijd als topzorg. In het hoofdlijnenakkoord medisch specialistische zorg 2019-2022 zijn door minister Bruins en partijen in de medisch specialistische zorg belangrijke afspraken gemaakt die van invloed zijn op het verantwoorden en verbeteren van de kwaliteit van onze gezondheidszorg om die zorg te blijven leveren. Een van deze afspraken draait om het terugdringen van de regeldruk in de zorg. Zoals het schrappen van ‘dubbele’ registraties om meer tijd te kunnen besteden aan de cliënt of patiënt.
In de zorg vinden registraties plaats om de zorg te verantwoorden en te verbeteren. Bijvoorbeeld voor accreditaties, certificering of keurmerken. Voor kwaliteitsvisitaties en visitaties voor opleidingsplaatsen. Of registraties rondom het verzamelen van indicatoren, wachttijden of het melden van calamiteiten volgens de Wkkgz. Het oorspronkelijk doel van deze registraties was het inzichtelijk maken van de patiëntenzorg om van elkaar te leren welke verbeteringen nodig zijn voor blijvende topzorg.
Effectief leren
Registraties dragen bij aan mono- en multidisciplinaire leermomenten en aan externe verantwoording voor partijen zoals de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd in geval van bijvoorbeeld een calamiteit. De vraag is echter of deze registraties en de daaruit voortkomende gegevens en aanbevelingen leiden tot effectief leren. En of we geen dubbele registraties verzamelen. Het is dan ook een gezamenlijke uitdaging om de juiste balans te zoeken tussen registreren voor verantwoording en registreren voor verbeteren.
De registratielast wordt onder andere verminderd door het aantal keurmerken, zoals de roze lintjes of senior friendly keurmerken, in ziekenhuizen te halveren. Het onderscheidend vermogen rondom kwaliteit voegt geen toegevoegde waarde meer als alle instellingen eenzelfde keurmerk tonen. De investering in het keurmerk weegt dan niet meer op tegen het creëren van een lerende organisatie om te blijven verbeteren: er is geen balans meer tussen verantwoorden en verbeteren.
Een manier om het doel van registreren niet uit het oog te verliezen en de balans te vinden tussen verantwoorden en verbeteren, is het omdraaien van de piramide. In plaats van registeren met focus op externe ‘verantwoording’, registreren om te leren en te verbeteren. Zodat we zo effectief mogelijk registreren om de wereldwijde topzorg te behouden.
Themanummer
In dit themanummer ‘Balanceren tussen verantwoorden en verbeteren’ geeft Jacqueline Hartgerink via een interview een kijkje in de keuken van de DICA registraties. Deze worden in samenwerking met zorgprofessionals steeds meer gericht op het in kaart brengen van multidisciplinaire stappen. Danielle Roorda en collega’s realiseren kwaliteitsverbetering voor kinderen met aangeboren aandoeningen via registraties in het Follow Me programma.
Annemiek Stoopendaal schrijft in haar artikel over ‘Vruchtbaar verantwoorden: hoe observatie leidt tot leren’ dat ook andere manieren van verantwoording bijdragen aan leren en verbeteren. Heuver schrijft in ‘Het leren van calamiteiten kan beter’, dat de aanbevelingen voortkomend uit het verplicht melden concreter kunnen zijn om de zorgpraktijk te verbeteren. Leferink et al. beschrijven in ‘Gecoördineerde collegiale steun kan niet zonder anders verantwoorden’ dat de focus op meetbaarheid bij verantwoorden niet altijd effectief is, maar dat een kwalitatieve open dialoog bijdraagt aan verbeteren in het verantwoorden.
Van Elten et al. onderzochten dat ook bij prestatiemetingen in ziekenhuizen de nadruk ligt op kwantificeerbaarheid. Prestaties en resultaten zijn in een ziekenhuisomgeving echter moeilijk te meten; het houden van een dialoog bevordert het leren en leidinggevenden hebben invloed op het leereffect van prestatiecijfers. Zij spelen een rol in het balanceren tussen verantwoorden en leren.
Erica de Loos en Kees Ahaus, redactie KIZ
