Door Ineke Lokker (SAZ), Annabel van Deursen (SAZ), Ilona Pereboom (chirurg, Nij Smellinghe, in de rol van Lead Specialist) en Josephine Linthorst (LOGEX, Head of Value Analytics Solutions)
In een volgend artikel delen de auteurs zes geleerde lessen vanuit het programma die leiden tot continue verbetering van zorg.
In het programma, waarin LOGEX datapartner is, bespreken behandelteams uit verschillende SAZ ziekenhuizen openlijk met elkaar resultaten en good practices rondom één patiëntgroep, om zo van elkaar te leren en zorguitkomsten verder te verbeteren.
Het programma is gestart met zeven ziekenhuizen rondom darmkanker en zes ziekenhuizen rondom heupfractuur. Inmiddels zijn er ook programma’s gestart rond borstkanker, galblaas, liesbreuk, geboortezorg en hartfalen en wordt het programma in 2021 verder uitgebreid met CVA en endoscopie. Inmiddels participeren alle 28 ziekenhuizen in een of meer programma’s.
Darmkanker
De afgelopen jaren is de incidentie van darmkanker in Nederland meer dan verdubbeld. In totaal steeg het aantal nieuwe patiënten met een coloncarcinoom van 4.600 in 1989 naar ruim 9.800 in 2018 en het aantal nieuwe patiënten met een rectumcarcinoom van 2.600 naar ruim 4.4001.
Postoperatieve complicaties worden tot 35 procent gerapporteerd bij colorectale chirurgie2 en hebben een grote impact op de kwaliteit van leven van een patiënt. Daarnaast leiden complicaties tot een grote toename van de zorgkosten: bij een ernstige complicatie verdrievoudigen de kosten van een darmkankeroperatie in vergelijking met een operatie zonder complicaties3. Het verder verbeteren van de kwaliteit van zorg bij darmkanker is dus van groot belang voor zowel de patiënt als de maatschappij.
Indicatoren en uitkomsten
Om de impact van het programma op de uitkomsten van darmkankerzorg te bepalen is verandering op drie DCRA-indicatoren geanalyseerd: gecompliceerd beloop, chirurgische complicaties en verlengde opnameduur. Deze indicatoren kwamen aan bod tijdens de spiegelbijeenkomsten en waren onderdeel van de verbeterplannen.
We vergeleken de uitkomsten van de zeven deelnemende SAZ ziekenhuizen bij de start van het darmkanker programma in 2018 met de uitkomsten een jaar later. Na het koppelen* van de DICA en DBC-data ging het in totaal om 843 patiënten die geopereerd werden vanwege een coloncarcinoom**.
Indicator Gecompliceerd beloop
Definitie: complicatie opgetreden binnen 90 dagen na de operatie, die gepaard gaat met een verlengde opnameduur (>14 dagen), en/of een re-interventie, en/of overlijden tijdens de ziekenhuisopname of binnen 90 dagen na de operatie.
Het percentage gecompliceerd beloop bij coloncarcinoom (figuur 1) daalde in de deelnemende ziekenhuizen van 15,8 procent in 2018 naar 12,3 procent in 2019, een relatieve afname van 22 procent. Alle deelnemers van het programma lieten verbetering zien; twee ziekenhuizen lieten nagenoeg een halvering van het percentage gecompliceerd beloop zien.
Indicator Chirurgische complicaties
Definitie: Het binnen 90 dagen na de operatie optreden van één van de volgende complicaties: naadlekkage, abces (niet bij de naad), nabloeding, ileus, fascie dehiscentie, darmperforatie, wondinfectie.
Het percentage chirurgische complicaties bij coloncarcinoom (figuur 2) daalde in de deelnemende ziekenhuizen van 19,3 procent naar 15 procent, een relatieve afname van 22 procent. De percentuele daling van chirurgische complicaties bij coloncarcinoom werd met name veroorzaakt door een afname van naadlekkages en ileus.
Indicator Verlengde opnameduur
Definitie: Meer dan 14 dagen opname in het ziekenhuis.
Het percentage verlengde opnameduur bij coloncarcinoom (figuur 3) daalde in de deelnemende ziekenhuizen van 13,3 procent naar 10,6 procent, een relatieve afname van 21 procent.
Evaluatie
De evaluatie van het programma heeft laten zien dat het voor zorgprofessionals waardevol en inspirerend is om op basis van bestaande data hun eigen praktijk aan die van anderen te spiegelen en van elkaar te leren, om zo in een veilige setting samen de zorg nog beter te kunnen maken.
Het programma is door een groot deel van de deelnemers (n=15, waarvan 8 chirurgen, 4 verpleegkundigen/verpleegkundig specialisten en 3 managers/projectleiders) zeer positief beoordeeld met gemiddeld een 8,3.
Alle deelnemers onderschrijven dat de spiegelbijeenkomsten bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit van zorg. 87 procent van de deelnemers zegt zelf actief aan de slag te gaan met de besproken thema’s.
Martijn Möllers (chirurg ziekenhuis Nij Smellinghe): “Het is ontzettend leuk om te zien wat het in het ziekenhuis teweegbrengt; samen met het team bereik je veel meer andere collega’s die ook enthousiast worden omdat ze zien wat het met de patiënt doet. Dat die patiënt er beter van wordt.” De multidisciplinariteit van het verbeterteam draagt bij aan het vermogen om intern veranderingen door te voeren.
Toekomst
Inmiddels zijn alle zeven SAZ ziekenhuizen vanuit het initiële programma begonnen aan een vervolgprogramma voor darmkanker dat tot en met 2021 loopt. Het aantal deelnemers aan het programma voor darmkanker is daarnaast uitgebreid naar dertien ziekenhuizen.
In 2021 start de SAZ ook met programma’s voor de patiëntgroep CVA en endoscopie, naast de lopende programma’s heupfractuur, borstkanker, galblaas, liesbreuk, geboortezorg en hartfalen. Daarmee werken de SAZ ziekenhuizen continu aan het nog verder verbeteren van de kwaliteit en doelmatigheid van zorg.
*MRDM koppelt DBC- en DCRA-data op patiëntniveau, aggregeert deze op ziekenhuis-niveau zodat deze anonieme data beschikbaar is voor analyse door LOGEX. Dit alles is in overeenstemming met AGB-wetgeving en in samenspraak met betrokken ziekenhuizen.
**Omdat rectumcarcinoom niet in alle betrokken SAZ ziekenhuizen behandeld wordt, beperkt de evaluatie zich tot de uitkomsten voor coloncarcinoom.
Referenties
1 IKNL Darmkanker in Nederland: cijfers uit de Nederlandse Kankerregistratie 12 maart 2019 https://www.iknl.nl/nieuws/2019/darmkanker-in-nederland-cijfers-uit-de-nederlandse
2 Brown SR, Mathew R, Keding A, Marshall HC, Brown JM, Jayne DG. The impact of postoperative complications on long-term quality of life after curative colorectal cancer surgery. Ann Surg. 2014;259(5):916-923.
3 Govaert JA, Fiocco M, van Dijk WA, Scheffer AC, de Graaf EJ, Tollenaar RA, et al. Costs of complications after colorectal cancer surgery in the Netherlands: Building the business case for hospitals. Eur J Surg Oncol 2015 August 01;41(8):1059-1067.
Over de SAZ: De 28 regionale SAZ ziekenhuizen werken aan een gezamenlijke ambitie: het verminderen van ongezondheid en het bevorderen van gezondheid voor meer kwaliteit van leven voor bewoners in de regio, sámen met de patiënt.
Over LOGEX: LOGEX heeft samen met de SAZ het waardegedreven zorg programma opgezet. Daarbij verzorgt LOGEX de data-analyses, voorziet ziekenhuizen van een dashboard en organiseert met de SAZ de spiegelbijeenkomsten.
