Nu we met een druk op de knop onze medische dossiers kunnen inzien of zelfs kunnen appen met de huisarts, wordt het onvermijdelijk dat zorg in samenspraak met de patiënt en cliënt vorm krijgt.
Voor het goed beschrijven van die veranderende, meer wederkerige verhoudingen in de zorg, hebben we nog niet altijd de passende woorden. De meest gebruikte definitieparen als ‘arts & patiënt’ of ‘zorgverlener & cliënt’ weerspiegelen vooral de traditionele verhouding tussen zorgsubject en zorgobject.
Traditionele praktijk
Ook woorden met marktassociaties als zorgaanbieder, zorgverstrekker, klant en cliënt stuiten op bezwaren. Ze impliceren weliswaar meer gelijkwaardigheid en keuzevrijheid, maar daarvan is in de praktijk maar heel beperkt sprake. Veel van de gebezigde zorgwoorden weerspiegelen dus een behoorlijk traditionele praktijk. Geen wonder dat er zo nu en dan verse begrippen opduiken om ‘taal’ te geven aan de wens en noodzaak tot verandering. Waardegedreven zorg is er zo een.
Hele keten
Waardegedreven zorg stelt dat dát wat van waarde is voor het leven van de patiënt of cliënt, leidend moet zijn voor de hele keten van medisch handelen. Dat klinkt geweldig maar ervaring leert ons dat de manier waarop we de zorg hebben gefinancierd en georganiseerd, een dergelijke praktijk behoorlijk in de weg kan staan. Want het is de medische handeling zelf die vergoed wordt en niet de waarde die het voor mensen heeft.
Impact
Waarde voor de levens van mensen wordt deels binnen, maar grotendeels buiten het zicht van de zorg gecreëerd. Achter iemands spreekwoordelijke voordeur krijgt het leven met een beperking of aandoening immers vorm en waarde. Dat soort waarde gaat niet over het medisch handelen. Het gaat doorgaans over zaken als je serieus genomen voelen, zin hebben in het leven, kunnen meedoen. Waardegedreven zorg komt dus niet zo zeer aan op wat de zorgsector levert, maar op de impact daarvan op het leven. Niemand kan beter bepalen hoe dat uitpakt, dan de persoon om wie het gaat zelf.
Langdurige zorg
Mij valt op dat het concept van waardegedreven zorg vooral in de medische sector hoog op de agenda staat. Maar waarom wordt het begrip in de langdurige zorg nauwelijks gebezigd? Juist daar is zoveel winst te boeken.
Hoeveel geld zou er kunnen worden bespaard en hoeveel waarde zou er kunnen worden gecreëerd wanneer zorg en ondersteuning voor iedereen met een beperking of chronische aandoening, vormgegeven zou worden op basis van de waarde daarvan voor het dagelijks leven? Hoe teleurstellend te moeten constateren dat juist (ouders van) gehandicapten en ouderen vinden dat hun kwaliteit van leven er sinds de decentralisaties op achteruit is gegaan.
Mooie term
Hulde voor de eerste bewindspersoon die de echte waarde van zorg en ondersteuning voor het leven van mensen, eindelijk ook financiële consequenties durft te geven voor de bekostiging van zorg en welzijn. Zolang de waarde voor mensen en economische waarde niet aan elkaar verbonden raken, lijkt het onvermijdelijk dat waardegedreven zorg het zoveelste goede voornemen en zoveelste mooie term wordt.
Illya Soffer is directeur van Ieder(in) netwerk voor mensen met een beperking of chronische ziekte.
