Voor het onderzoek werden video-opnamen gemaakt van consulten, die vervolgens zowel door onderzoekers als zorgverleners werden beoordeeld op het toepassen van samen beslissen.
Meten van samen beslissen
Betrokken onderzoekers gaven per video-opname de mate van samen beslissen aan, aan de hand van een algemeen geaccepteerd codeersysteem. De zorgverleners werden geïnterviewd terwijl ze zichzelf terugzagen op beeld. Hen werd onder andere gevraagd in hoeverre ze vonden dat er sprake was van samen beslissen.
Aan de hand van vijf aspecten is het toepassen van samen beslissen door de onderzoekers gemeten. Zo benadrukt de zorgverlener dat er iets te kiezen valt en bevestigt hij de patiënt bij te staan in het keuzeproces. Daarnaast verstrekt de zorgprofessional informatie over de behandelopties, brengt hij de voorkeuren van de patiënt in kaart en worden deze voorkeuren meegenomen in de beslissing(en).
Uitkomsten
Zorgverleners bleken in zijn algemeenheid slechts in geringe mate aan samen beslissen te doen. “En juist bij deze kwetsbare patiënten is dat een probleem, een groep bij wie het invoeren van het proces van samen beslissen toch al een grote uitdaging is”, aldus Nivel. Bovendien pasten zij de methode verschillend toe. De minste aandacht gaven de zorgverleners aan het verzekeren van de patiënt dient hem of haar bij te staan in het keuzeproces. “Een aspect dat voor de betreffende doelgroep van groot belang is.”
Drie aanbevelingen
Om samen beslissen verder in het zadel te helpen, is het actief betrekken van de patiënt bij het gesprek cruciaal. “Ook als het een patiënt met beperkte gezondheidsvaardigheden betreft die zich in de palliatieve fase van zorg bevindt.” Om juist deze patiënten er beter bij te betrekken, kwamen de geïnterviewde zorgverleners zelf met de drie aanbevelingen. Bespreek allereerst herhaaldelijk alle behandelopties met de patiënt. Geef de patiënt vervolgens de tijd en ruimte om het eigen verhaal te vertellen. Kies tot slot tijdens een consult strategische momenten uit om het proces van samen beslissen met de patiënt te bespreken.
Aan het onderzoek deden vier ziekenhuizen verspreid door Nederland mee. In totaal werden 36 consulten – in de palliatieve zorg – tussen zorgverleners en patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden op video opgenomen. Het onderzoek is onderdeel van het project ‘Goed Begrepen’, gericht op communicatie in de palliatieve zorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden, dat wordt uitgevoerd door het Nivel in samenwerking met Pharos.
