Het consortium Kwaliteit van Zorg is druk met waardegedreven zorg, maar dan als onderdeel van een grotere ambitie. Coördinator Nico van Weert: “Het gaat ons erom de uitkomsten voor de patiënt en de ervaringen van de patiënt te verbeteren. De patiënt legt vaak andere accenten dan de arts. Neem als voorbeeld de orthopedie. Voor de arts is het belangrijk hoe veel graden een knie na een ingreep kan buigen. Voor een patiënt is het veel belangrijker of hij bijvoorbeeld weer kan fietsen of biljarten.”
Veel nadruk
Marion Verduijn, secretaris van het consortium: “We leggen onze ambitie graag uit met het beeld van twee piramides. Links staat de piramide op zijn kop. Bovenin staat verantwoorden en daaronder sturen, verbeteren staat alleen in het onderste puntje. In 2017 beseften we dat verantwoorden veel te veel nadruk kreeg. Samen met inspectie, patiënten en verzekeraars stelden we als zorgaanbieders eisen aan kwaliteit en vooral de meting daarvan. Daar zijn we ooit met de beste bedoelingen mee begonnen, maar het aantal registraties is uit de hand gelopen. Ziekenhuizen worden enorm overvraagd. Het haalt de energie weg bij het verbeteren, die moet terug. We beseften dat we de bestaande piramide niet zomaar konden omkeren, maar dat we er wel een nieuwe naast konden zetten, zodat de linker minder invloed zou gaan krijgen.”
In de nieuwe situatie staat de piramide andersom. Onderin, in het breedste deel, staat het verbeteren. In het midden staat sturen en daarboven in het puntje verantwoorden. Voor het verbeteren is het programma Waardegedreven Zorg in het leven geroepen. Daarin werken de acht UMC’s samen aan het verbeteren van uitkomsten en ervaringen van patiënten. Het programma heeft als speerpunten de patiënt als partner en interprofessionele samenwerking.
Goede gesprek
Het goede gesprek met de patiënt komt onder andere op symposia en bijeenkomsten aan bod. Op het symposium van 21 maart gaven diverse UMC’s en ziekenhuizen voorbeelden van hun aanpak. Een ander voorbeeld is het project ‘Beslist Samen! Met spreekkamerinformatie op maat’ waarin het consortium onder leiding van Amsterdam UMC locatie AMC met umc’s en algemene ziekenhuizen en patiëntenorganisaties samenwerkt.
Het tweede speerpunt is interprofessionele samenwerking. Van Weert: “Als je naar de theorie van Porter kijkt, zie je dat de zorg niet ophoudt bij de deur van het ziekenhuis. Het gaat om de full cycle of care. Er zijn zelden patiënten die alleen in een umc behandeld worden. We moeten dus samen met algemene ziekenhuizen, huisartsen en care-instellingen samenwerken.”
Verbeterverhalen
Binnen beide speerpunten hebben in de afgelopen periode de umc’s aan diverse verbeterthema’s gewerkt, een bloemlezing daarvan is onlangs uitgeven in een bundel van verbeterverhalen. In het programma Waardegedreven Zorg werk het consortium nu onder leiding van zorgprofessionals nog gerichter aan de ambitie door een focus op een aantal concrete patiëntgroepen.
Verduijn: “Daarbij lopen er volop verbetertrajecten waarin UMC’s samen met andere partijen samenwerken aan betere zorg. Voorbeelden zijn het CVA-netwerk in Rotterdam en in Amsterdam, het cardiometabool netwerk in Utrecht, de hartzorg in Groningen, de IBD-zorg in Maastricht, Leiden, Groningen en de IC-zorg in Nijmegen. Alle umc’s werken bovendien in oncologienetwerken met andere ziekenhuizen en klinieken. Dat laatste is erg bevorderd door het Citrien-programma Regionale Oncologienetwerken, waar we als consortium mee samenwerken.
Sturen op kwaliteit
In het middel van de piramide staat ‘sturen’. Om raden van bestuur van umc’s en algemene ziekenhuizen de instrumenten te bieden om de draai te maken, is het programma ‘Sturen op Kwaliteit’ in het leven geroepen. Dat liep zo’n 3,5 jaar en werd in maart 2019 beëindigd. Bestuurders hebben een visie op sturen ontwikkeld die verbeteringen door zorgprofessionals stimuleert en faciliteert . Ze hebben volop instrumenten ontwikkeld die andere bestuurders en ziekenhuisleiding kunnen helpen, alles ontsloten in een open toolbox.
Verduijn: “Bestuurders kunnen met de instrumenten een keuze maken uit verschillende kwaliteitsindicatoren en ze krijgen hulpmiddelen aangereikt om met klinische leiders het gesprek over de relevante kwaliteitsissues te voeren.”
Verantwoording
In de top van de piramide staat de verantwoording. Daar zijn op dit moment volop ontwikkelingen. Om te onderzoeken wat de beste manier van verantwoorden is, hebben het USBO en het Nivel een verkennend onderzoek uitgevoerd.
Na de zomer volgen rondetafelgesprekken met de verschillende stakeholders. Van Weert en Verduijn zijn blij met het Advies Blijk van vertrouwen van de RVS. “Het advies is nog niet genoeg, maar het is een mooi begin. Nu moet het allemaal gaan gebeuren.”
Het consortium heeft ondervonden hoe lastig het is om anders te gaan verantwoorden. In het experiment ZIRE werken het Radboudumc, UMCG en Rijnstate samen aan zinvolle registratie en daarmee aan het verminderen van de regeldruk. Van Weert: “Het duurde anderhalf jaar om van de inspectie de eerste vrijstelling te krijgen. Inmiddels staat de inspectie er helemaal achter.”
Meer communiceren
Het experiment loopt nog tot volgend jaar, maar de eerste resultaten zijn veelbelovend. Verduijn: “Het loslaten van de indicatoren blijkt een hele stap. Professionals moeten veel meer gaan communiceren. Voor de overdracht van de IC naar de OK was er een uitgebreide checklist die ingevuld moet worden. Nu moeten twee zorgverleners een op een overdragen en daarbij voortdurend scherp blijven op wat de patiënt nodig heeft.” Als ander voorbeeld noemt ze de pijnmeting. “In de oude situatie werd die altijd uitgevoerd, nu alleen als een patiënt ook daadwerkelijk pijn heeft. Professionals moeten erop kunnen vertrouwen dat hun collega’s dit gechecked hebben. “
Van Weert is ervan overtuigd dat ook het uitvoeren van het advies van de RVS zal niet zonder slag of stoot zal gaan, dat ziet de Raad zelf ook. “Maar ik hoop dat we met belanghebbenden iets kunnen bedenken dat niet tot een experiment beperkt blijft. Belangrijk daarbij is dat we heel kritisch blijven kijken waar behoefte aan is. Dus niet alles maar uitvragen omdat je dan zeker genoeg hebt, maar je afvragen waar je genoeg aan hebt en dan pas uitvragen.”
Het NFU-consortium Kwaliteit van Zorg is kennispartner van Qruxx
