Dit is een van de best gelezen artikelen op Qruxx van de afgelopen periode. Wit u niets meer missen op het gebied van waardegedreven zorg? Schrijf u dan nu in voor onze wekelijkse gratis nieuwsbrief.
De zorg in Nederland is van hoge kwaliteit maar relatief duur. Het Centraal Planbureau houdt rekening met de mogelijkheid dat de kosten stijgen van 13 procent van het bruto binnenlands product nu naar meer dan 31 procent in 2040.
Een zeer onwenselijke situatie, aldus Jan Kremer, hoogleraar aan het Radboudumc en zorgvernieuwer van het eerste uur. “De zorg gaat dan ten koste van andere belangrijke collectieve voorzieningen”, zegt hij hierover tijdens een partnerbijeenkomst van Qruxx.
Verminderen volume
De oplossing is volgens Kremer echter niet om te focussen op de prijs, maar op het verminderen van het volume. “Je moet zorgverleners en patiënten de ruimte bieden om onnodige behandelingen na te laten. Het is een investering om dat voor elkaar te krijgen. Maar het resultaat is dat de kwaliteit toeneemt en de kosten dalen.”
In Kremers betoog staat kwaliteit centraal. Een complex begrip omdat iedereen er wat anders mee bedoelt. “Niemand is tegen kwaliteit, maar iedereen heeft een andere invulling van het begrip. Het is daarmee dus niet objectief.”
Jan Kremer: nieuwe visie
Tegelijkertijd is het een misvatting om kwaliteit dan maar als subjectief te beschouwen. “Dat is wat de postmodernisten vonden. Anything goes, alles is evenveel waard. Mijn perspectief is net zo goed als dat van jou. Of erger nog: mijn perspectief is het enige juiste. Een visie die je helaas steeds vaker tegenkomt, tot in de Tweede Kamer toe.”
Jan Kremer pleit voor een nieuwe visie op het begrip kwaliteit, die de oude tegenstellingen overstijgt. Niet objectief, niet subjectief, maar intersubjectief. “In gewoon Nederlands: de dialoog aangaan. Met elkaar bepalen wat goed is om te doen.”
Cijfers en andere meetbare gegevens spelen daarbij een belangrijke maar geen allesbepalende rol. “Neem het voorbeeld van de vijfjaarsoverleving bij kanker. Daar zijn cijfers van en het is goed om die cijfers te verbeteren. Maar als je palliatieve zorg nodig hebt, dan is die vijfjaarsoverleving niet belangrijk. Dan heb je behoefte aan aandacht en pijnbestrijding.”
Risico’s VBHC
Value based healthcare is in dit verband een manier van denken die niet alleen voordelen biedt, maar ook risico’s inhoudt. Met name de nadruk op gemiddelde uitkomsten kan problematisch zijn, aldus Jan Kremer. “Nogmaals, het is heel goed dat we met cijfers en PROMS werken. Dat maakt de zorg aantoonbaar beter. Maar het idee dat we allemaal verschillend zijn en dus mogelijk individueel een andere behandeling nodig hebben, kan zo ondergesneeuwd raken. Daarnaast is het belangrijk om aandacht te houden voor zaken als zingeving en zorg als maatschappelijke waarde.”
We kunnen wat dit betreft veel leren van de gehandicaptenzorg, besluit Jan Kremer zijn presentatie. “In die sector is een kwaliteitskader opgesteld dat inmiddels een jaar bestaat en uitgebreid is geëvalueerd. Dat kwaliteitskader is opgesteld samen met cliënten en zorgprofessionals. Juist die samenwerking met cliënten beschouw ik als zeer positief. De zorg denkt soms nog teveel van binnen naar buiten, maar in de gehandicaptenzorg is dit niet gebeurd. Ik lees er de bereidheid uit om altijd te blijven leren.”
Tegelijkertijd maakt het kwaliteitskader voor de gehandicaptenzorg duidelijk waar de doelen die je nastreeft met elkaar botsen. “Betaalbaarheid en toegankelijkheid kunnen bijvoorbeeld met elkaar in tegenspraak zijn. Een kwaliteitskader dat dat inzichtelijk maakt, helpt de zorg naar mijn idee een grote stap verder.”
Levendige discussie
Na afloop van het verhaal van Kremer ontstaat een levendige discussie. Er is waardering voor zijn betoog maar er zijn ook vragen. We moeten de dokter nog minder centraal stellen, klinkt door in de reacties. Ook wordt ervoor gewaarschuwd om niet te ver voor de muziek uit te lopen. Laten we niet uit het oog verliezen dat veel zorgverleners er nog aan moeten wennen om de waarde van hun werkzaamheden in cijfers uit te drukken. Het zou jammer zijn als een betoog als dat van Kremer ertoe leidt dat value based healthcare alweer wordt afgeserveerd voordat het goed en wel is geland.
Deze opmerkingen snijden zeker hout, aldus Jan Kremer. “We moeten VBHC niet heilig verklaren, maar het heeft wel een belang voor de zorg. Het gaat erom dat we discussie op gang krijgen, dat er beweging komt. En daar is Qruxx een mooi platform voor.”
