Patiënten behandelen en genezen, daarvoor zijn de meeste artsen ooit begonnen aan de opleiding. Maar wat doe je als genezing niet meer mogelijk is? Dat vraagt van zorgverleners dat ze ook aandacht hebben voor het palliatieve deel van een behandeling.
Kijken naar de context
Het is een vraag die Joep Douma al decennia lang bezig houdt. “Palliatieve zorg is de afgelopen jaren steeds meer ingeburgerd geraakt,” vertelt hij. “Toen ik ermee begon, een jaar of twintig geleden, wisten veel artsen en ziekenhuisbestuurders hoe ze bij wijze van spreken het woord moesten schrijven, maar daar hield het wel zo’n beetje mee op. Nu is palliatieve zorg iets heel gewoons aan het worden, met dank aan vooral jonge dokters. Zij zijn daar beter in dan de artsen van mijn generatie, die met alle kwaliteiten die ze natuurlijk hebben, toch altijd sterk op behandeling gericht zijn geweest. Jonge dokters kijken breder naar mensen en vooral ook naar de context. Dat geldt trouwens niet alleen voor artsen, ook in de mbo- en hbo-opleidingen is er meer aandacht voor.”
Pleitbezorger
Douma is inmiddels een veelgevraagd expert op het gebied van palliatieve zorg. Hij stond aan de wieg van het kwaliteitskader en ontwikkelde samen met anderen onderwijscurricula voor mbo, hbo en universitaire opleidingen. Ook daarbuiten was hij een onvermoeid pleitbezorger van goede zorg in vooral de laatste levensperiode. Zo werkte hij mee aan een serie documentaires van de NCRV, over het thema eigen regie bij leven en sterven. Eigenlijk is het met die documentaires begonnen, stelt hij vast. “Universiteiten en andere opleidingsinstituten begonnen beelden uit documentaire te gebruiken, en dat sloeg aan bij studenten.”
Douma heeft zijn ervaring gebundeld in een serie e-learnings die is ontwikkeld in samenwerking met MSD Academy. Het doel is palliatieve zorg in behandeltrajecten in te voegen, met name voor chronische en langdurige ziekten zoals COPD, hartfalen en kanker.
Patiënt ruimte en tijd geven
Goed communiceren, proactieve zorgplanning en gezamenlijke besluitvorming zijn bij palliatieve zorg de sleutelwoorden, aldus Douma. “En dat betekent in de eerste plaats luisteren en open vragen stellen. Niet invullen voor de patiënt, dat is belangrijk. Maar vragen: hoe kijkt u naar deze situatie, wat betekent dit voor u, en wilt u daarover met mij praten? De patiënt de ruimte en de tijd geven om uit te vinden wat hij of zij echt wil, voor zichzelf en zijn dierbaren.”
Geen sturende vragen stellen
Dus niet, zoals volgens Douma nog altijd te vaak gebeurt, sturende vragen stellen en vervolgens zeggen: fijn dat u het daar mee eens bent, dan gaan we het zo doen. “En zeker ook niet, zoals ik zelf in het verleden wel heb gedaan, beweren: ik voel heel goed wat u doormaakt. Dat kan je namelijk niet voelen, want het is niet jouw leven dat binnenkort is afgelopen. Dan denkt de patiënt: dat kunt u nu wel zeggen, dokter Douma, maar ik geloof daar helemaal niets van. En dat ongeloof is dan terecht. Je kunt beter zeggen: ik probeer te begrijpen wat u doormaakt. En: ik kan niet helpen dat u doodgaat, maar ik kan wel helpen om het zo goed mogelijk te doen.”
E-learning ‘Begin Goed, Zorg Goed’
Rond palliatieve zorg stelt MSD Academy het e-learningprogramma ‘Begin Goed, Zorg Goed’ beschikbaar aan zorgprofessionals. Dit geaccrediteerde programma bestaat uit acht samenhangende e-learnings en biedt zorgprofessionals kennis, vaardigheden en verdieping op algemeen niveau. Het pakket bevat onder meer een handreiking, presentaties en video-gesprekken. Iedere module start met een pre-toets, formuleert leerdoelen en eindigt met een toets. In samenwerking met IKNL zijn bovendien interactieve workshops ontwikkeld bij de e-learnings om onderdelen in groepsverband te bespreken.
Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door MSD.
Documentnummer: NL-NON-01384
