Hoe staat het met de waardegedreven zorg in Nederland?
“In het afgelopen jaar is er veel gebeurd. Elk ziekenhuis in Nederland is wel bezig met waardegedreven zorg, nog niet in de volle breedte, maar wel rond meerdere zorgpaden. De bedoeling van waardegedreven zorg is dat de samenwerking in het hele traject dat de patiënt doorloopt, dus ook buiten het ziekenhuis, op een hoger plan terechtkomt. Zover zijn we echter nog niet.
Het bespreken van PROMs (Patient Reported Outcome Measures) in de spreekkamer staat ook nog in de kinderschoenen. Ik hoor dat artsen er nog aan moeten wennen om met PROM-data te werken. Patiënten zijn daarbij niet altijd gemotiveerd om de vragenlijsten in te vullen. Ze realiseren zich onvoldoende dat PROM-data nuttig kunnen zijn in het gesprek over opties en keuze van de behandeling.
Een belangrijke ontwikkeling is verder dat het Programma Uitkomstgerichte Zorg aan generieke en specifieke indicatorensets werkt. Generieke sets zijn PROMs die voor veel patiënten van belang zijn, denk aan Kwaliteit van Leven, Angst, Vermoeidheid en Pijn.
Ook werkt men in sommige zorgpaden al met een klein dashboard voor patiënten en overkoepelend met managementdashboards. Dat is de toekomst volgens mij, maar ook die ontwikkeling staan nog in de kinderschoenen.
Het domein kosten en bekostiging gaat nog erg langzaam. In Nederland berekenen we kostprijzen van de productie, maar de zorgprofessionals worden daar niet bij betrokken. Ook in veel verbeterteams weet men te weinig wat de echte kosten zijn. Dat moet veranderen.”
Wat voor invloed heeft de coronacrisis op waardegedreven zorg?
‘Ik kan me voorstellen dat zorgverleners in verbeterteams niet meer zo toekomen aan waardegedreven zorg vanwege de impact van coronapatiënten in de ziekenhuizen. Maar ik merk dat niet in de trajecten waar ik zicht op heb. Ik geef voor de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra cursussen op het gebied van waardegedreven zorg en iedereen – dokters, verpleegkundig specialisten en verpleegkundigen – komt gewoon naar de bijeenkomsten.
Natuurlijk wil je acute coronapatiënten ook waardegedreven zorg bieden. Ook wanneer de patiënt erg ziek is, is samen beslissen heel belangrijk. Er zijn specifieke keuzehulpen, die ingaan op wat de patiënt kan verwachten, wat zijn voorkeuren zijn en de voor- en nadelen daarvan.”
Wat moet er in dit jaar gaan gebeuren?
“Gewoon gestaag doorgaan. Wel moeten we ons naast de patiënt wat meer gaan focussen op wat waardegedreven zorg betekent voor de professional. Wat voor invloed heeft het op het werk en de energiebronnen van de zorgverlener? We denken altijd in werkstressoren, maar we weten uit de literatuur dat energiebronnen en de betekenis die je uit het werk haalt misschien belangrijker zijn.
Verder denk ik dat er veel moet gebeuren aan kosten en bekostiging. Bij bekostigen zullen we sterk moeten kijken naar een manier van betalen waar goede prikkels van uitgaan. Nu drijft de manier van bekostigen volume aan, maar ik zie meer in een betalingsvorm die samenwerking en zorginnovatie stimuleert of het goede gesprek met de patiënt bekostigt. Of denk aan een prikkel voor kwaliteit in de bekostiging met als doel minder complicaties en minder heropnames.
Er zitten kansen in bundelbekostiging aangevuld met het belonen van kwaliteit. En inmiddels wordt er vanuit de waardegedreven zorg sterk gepleit voor het gebruik van time driven activity costing (TD-ABC). Het is belangrijk dat we hiermee gaan experimenteren.
Verder zie ik steeds meer samenwerking tussen zorgaanbieders in de regio. Hier geldt: lever zorg op de plek waar de juiste expertise zit en bekijk het breder dan de scope van het ziekenhuis alleen. Zet samenwerking op vanuit waardegedreven zorgprincipes. Dat vergt dat je over je eigen belang heen stapt. Ziekenhuizen missen op deze manier misschien productie, maar het is wel in belang van patiënt. De kostencurve af laten buigen betekent in praktijk niet krimp, maar minder groei.‘
Wat zijn goede voorbeelden als het om waardegedreven zorg gaat?
“Een mooi voorbeeld van ziekenhuisoverstijgend denken en integrale samenwerking is het waardegedreven initiatief rond de zorg voor mensen met een beroerte in Rotterdam, waar onder aanvoering van Erasmus MC ziekenhuizen, revalidatiezorg, ouderenzorg en huisartsen nauw samenwerken.
Een ander mooi voorbeeld is HartNet Noord-Nederland, een door het UMCG gedragen samenwerkingsverband van verschillende ziekenhuizen en huisartsen in Groningen en Drenthe. Bij hartritmediagnostiek kan de huisarts nu beoordelen zelf verder te behandelen, zelf een e-consult bij de cardioloog te doen of door te verwijzen. De meeste patiënten blijken in de eerste lijn te kunnen blijven.”
