Patiënten hebben nu bijna geen rol bij het gebruik van hun medicijnen tijdens een ziekenhuisverblijf. Alle taken rond het medicijngebruik worden overgenomen door zorgverleners. En er worden medicijnen uit het ziekenhuis gebruikt die anders kunnen zijn dan de medicijnen van iemand thuis. “Wanneer je bijvoorbeeld wordt opgenomen voor een nieuwe heup, lukt het vaak om zelf de medicijnen voor een hoge bloeddruk te gebruiken zoals je dat thuis ook doet. Alleen dit gebeurt nu meestal niet. Dit kost tijd, geld, geeft risico op fouten en is niet duurzaam. Terwijl patiënten steeds meer betrokken willen worden bij hun zorg.”
Financiering
Een belangrijke belemmerende factor voor het gebruik van eigen medicijnen in het ziekenhuis is de financieringsstructuur. “Het ziekenhuis krijgt voor een opname een vast bedrag, inclusief gebruik van alle medicijnen. Op dit moment kunnen de medicijnen die iemand thuis gebruikt daarom niet in het ziekenhuis worden gebruikt. Ze worden dan twee keer vergoed waarbij het ziekenhuis een financieel voordeel lijkt te hebben. In het nieuwe proces geven we de nieuw gestarte medicijnen wel mee naar huis. Nieuw gestarte medicijnen worden dan in het ziekenhuis aan de patiënt gegeven voor gebruik tijdens de opname en daarna. Hierdoor wordt het financiële voordeel zeer waarschijnlijk ongedaan gemaakt door de kosten van de nieuwe medicijnen. We moeten in gesprek met de betrokken partijen om hier landelijke afspraken over te maken, want de financieringsstructuur moet geen beperkende factor zijn.”
Veiligheid
Het ziekenhuis heeft medicijnen op voorraad die worden gebruikt voor de opgenomen patiënten. “Maar er zijn veel verschillende soorten medicijnen. Een medicijn voor het cholesterol kan in het ziekenhuis bijvoorbeeld net een ander medicijn zijn dan dat mensen thuis gebruiken. Wanneer het recept vanuit het ziekenhuis weer wordt omgezet voor thuis kunnen deze twee medicijnen thuis door elkaar gaan lopen. Mensen gebruiken dan twee medicijnen voor een klacht wat onder andere de kans op bijwerkingen vergroot. Wanneer iemand zijn eigen medicijnen blijft gebruiken, is dat risico een stuk kleiner.”
Duurzaamheid
Er worden bovendien veel medicijnen weggegooid in het ziekenhuis. “De opnameduur van patiënten is steeds korter. Is de patiënt naar huis, dan verdwijnen de medicijnen die zijn klaargezet in de speciale afvalbak. Ze mogen niet opnieuw worden gebruikt of mee naar huis. Ook niet als een middel al open is of speciaal voor een patiënt is besteld. Door patiënten hun eigen medicijnen mee te laten nemen kunnen we 40 procent verspilling besparen, daarmee dragen we ook bij aan duurzaamheid.”
Kostenbesparing
Omzetten van de medicijnen door de arts, medicijnen klaarzetten door de apothekersassistent en toedienden door de verpleegkundige zijn handelingen die niet meer, of door een andere zorgverlener gebeuren wanneer patiënten hun medicijnen zelf beheren. “Uit onderzoek blijkt dat wanneer patiënten hun eigen medicijnen gebruiken in het ziekenhuis dit 5,2 uur minder tijd kost van zorgverleners per 100 patiënten. Verrekend naar salaris gaat het om 1200 euro per 100 patiënten.”
Eigen regie
Uit kwantitatief onderzoek van Van Herpen blijkt dat de meeste mensen hun medicijngebruik in het ziekenhuis zelf kunnen regelen. Ze gaven hier zelfs hun voorkeur aan: 82 procent van de mensen die deelnamen aan het onderzoek zou dit in het vervolg weer zo willen doen. “Bij ouderen werkt het zelf beheren van medicijnen ook vaak nog positief omdat het ritme geeft aan de dag, net als thuis. Wanneer patiënten erg ziek of verward zijn tijdens een opname neemt de verpleegkundige het medicijngebruik over. Ten minste dagelijks wordt gecontroleerd of het mensen zelf lukt.”
“In gesprek met betrokken partijen krijg ik ook kritische vragen. Zoals; krijg je geen misbruik van medicijngebruik en is het wel veilig als patiënten met meerdere mensen op een kamer liggen? Dat zijn belangrijke punten waar je over na moet denken als we dit verder gaan uitrollen. Maar ik geloof dat je deze risico’s kan indekken als je iedereen betrekt. Het is misschien spannend om mee te starten, maar als je goed nadenkt over het proces heeft het uiteindelijk alleen maar voordelen.”
Medicijnen in eigen beheer wordt op dit moment toegepast op de orthopedie afdeling van de St. Maartenskliniek en het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis. Van Herpen: “We hebben hier mooie resultaten behaald en er is interesse van andere afdelingen en ziekenhuizen. Ik hoop dat meenemen van eigen medicijnen in de toekomst de normaalste gang van zaken is.”
