Onderdeel van het themanummer Sturen op kwaliteit. Naar de overzichtspagina
Operaties aan kwaadaardige aandoeningen aan lever, alvleesklier en galwegen vragen om een specifieke expertise. Deze operaties worden meestal geclassificeerd als ‘hoog-complex en laag-volume operaties’,. Hiervan moeten er volgens de landelijke SONCOS normen minimaal twintig per jaar worden uitgevoerd.
In Noordoost-Nederland is dit aanleiding geweest om te komen tot een betere onderlinge afstemming en centralisatie van de chirurgische zorg voor patiënten met pathologie van lever, alvleesklier of galwegen. Het samenwerkingsmodel waarvoor gekozen is, is een zogenoemd Managed Clinical Network. Het primaire doel van het MCN is te streven naar optimale kwaliteit en service voor patiënten met HPB-pathologie in de regio Noordoost Nederland.
Daarnaast is het doel om een in opzet curatieve behandeling te kunnen bieden aan zoveel mogelijk patiënten met een HPB maligniteit. De samenwerkende centra moeten hierbij blijven voldoen aan de externe volumenormen en eisen die een concentratie van de zorg stimuleren.
Samenwerkingsverband
In 2012 werd het MCN HPB Chirurgie Noordoost Nederland opgericht. Dit netwerk is begonnen als een samenwerkingsverband tussen de HPB chirurgen in de ziekenhuizen Medisch Spectrum Twente in Enschede, Isala klinieken in Zwolle, Ziekenhuis Tjongerschans in Heerenveen, het Medisch Centrum Leeuwarden en het Universitair Medisch Centrum Groningen.
In Enschede, Zwolle en Groningen worden zowel patiënten met aandoeningen van de lever als van alvleesklier geopereerd. In Heerenveen worden alleen alvleesklieroperaties en in Leeuwarden alleen leveroperaties uitgevoerd. De genoemde ziekenhuizen functioneren als een tertiair centrum en krijgen verwijzingen op HPB gebied vanuit de hen omringende klinieken.
Alleen het UMCG fungeert als een quaternair centrum, aangezien de bij het MCN aangesloten tertiaire verwijsziekenhuizen door kunnen verwijzen naar het UMCG. Afgesproken is dat patiënten met galwegkanker, galblaaskanker, primair leverkanker en patiënten met galwegletsel in het UMCG worden behandeld.
Inmiddels worden patiënten met HPB pathologie vanuit het Gelre Ziekenhuis Apeldoorn in de Isala Klinieken geopereerd. Een HPB chirurg uit Apeldoorn participeert in het HPB team van Zwolle. Ook het Deventer Ziekenhuis heeft aangegeven tot het MCN toe te willen treden.
Oncologisch netwerk
Het MCN HPB chirurgie Noordoost Nederland functioneert als een oncologisch netwerk. Dit netwerk neemt bijna een kwart van alle HPB chirurgie in Nederland voor zijn rekening. Het netwerk heeft een eigen reglement dat ondertekend is door de raden van bestuur en voorzitters van de oncologie commissie van elk ziekenhuis. Het IKNL ondersteunt het met een ambtelijk secretaris.
Delen van uitkomsten
Het reglement voorziet in het samen delen van de uitkomsten van HPB zorg. Drie maal per jaar vindt er een vergadering plaats op een centrale locatie in Hoogeveen. Vaste punten op de agenda zijn uitkomst van zorg, research en casus bespreking.
Een stimulus voor ons MCN is de landelijke trend van regionalisering en de mogelijk stijgende volumenorm in de toekomst. Bron van zorg is dat voor- en natraject enerzijds en operatie en klinisch verblijf anderzijds in principe afzonderlijk moeten worden bekostigd. Daarnaast is er geen bekostiging van het MDO ‘op papier’ wanneer een patiënt vervolgens niet wordt opgeroepen.
Sturen op kwaliteit
Binnen het MCN wordt uitkomst van HPB-zorg gedeeld en proberen de aangesloten ziekenhuizen van elkaar te leren. In het kader van het Citrien project wordt gewerkt aan een project dat digitale gegevensuitwisseling voor het MDO tussen de aangesloten ziekenhuizen mogelijk maakt.
Het MCN heeft een voorbeeldfunctie binnen het project ‘Sturen op kwaliteit’ van de NFU, waarbij middels een PDCA-cyclus (Plan, Do, Check en (Re)-Act) getracht wordt het aantal ongeplande heropnames na alvleesklier- en leveroperaties terug te brengen.
Ongewenste praktijkvariatie
Het hoge percentage ongeplande heropnames, tot wel 20 procent, is mogelijk terug te dringen middels een pakket aan maatregelen. Te denken valt aan strikte ontslagcriteria, betere afspraken met de eerste lijn en bewaking op afstand van de patiënt na ontslag middels zogenoemde wearables. Tevens wordt onderzocht in hoeverre er binnen de regio Noordoost Nederland sprake is van ongewenste praktijkvariatie met betrekking tot de behandeling van synchrone colorectale levermetastasen.
Integrale bekostiging
De verwachting is dat er in Nederland in de nabije toekomst slechts enkele grote HPB netwerken, zoals het MCN HPB Chirurgie Noordoost Nederland, aanwezig zullen zijn. Ze rapporteren op netwerkniveau over uitkomst van zorg. De hoop is dat integrale bekostiging van op zich autonome netwerken zijn intrede zal doen.
Prof. dr. Joost Klaase is chirurg gespecialiseerd in Hepato-pancreato-biliaire chirurgie en levertransplantatie. Hij heeft de leeropdracht ‘optimalisatie van perioperatieve zorg in HPB chirurgie’. Hij is spreker op het congres Sturen op kwaliteit van 7 november. Bijdragen van alle congresdeelnemers vindt u in de volgende special van KiZ die binnenkort op Qruxx verschijnt.
