We kennen de tekorten in de zorg, in de horeca, op Schiphol; waar niet. Maar dat is nog niets vergeleken bij wat ons te wachten staat als we denken door te kunnen gaan zoals nu. Het roer moet drastisch om. Dus geen pappen en nathouden en hier en daar een verandering. Dat hebben we al gedaan en het zal niet voldoende zijn in de toekomst.
Keuzes maken
Alle auteurs komen gelukkig ook met oplossingen. Passende zorg is er een van volgens Gijsbert Werner en Marianne de Visser van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Dat betekent dat zowel zorgverleners als patiënten keuzes maken wat we wel doen en niet doen. En we moeten ook zorgverleners verleiden om (meer) uren te maken. Er is nog een groot reservoir aan arbeidscapaciteit dat een andere organisatie nodig heeft van de zorg en wellicht een hervorming van belastingen en toeslagen, om bijvoorbeeld kinderopvang beter mogelijk te maken.
Andere organisatie
Jos de Blok, oprichter van Buurtzorg, is het daar volledig mee eens. Hij benadrukt ook het maken van keuzes in het voordeel van meer preventie. En vooral een radicaal andere organisatie waardoor zorgverleners gestimuleerd worden om te blijven of weer/meer te komen werken. Het betekent in ieder geval niet werknemers bij je concurrenten wegplukken. Dat zorgt voor nadelige gevolgen voor iedereen.
In de Rotterdamse regio, vertelt Jacqueline Stuurstraat, hebben ze dat, net als in vele andere regio’s, al ontdekt en werken de zorginstellingen intensief samen bij het werven en begeleiden van nieuw zorgpersoneel. Hoezo marktwerking?
Robots
Veel mensen hebben hun hoop gevestigd op technologie. Robots die de verzorging assisteren of zelfs overnemen. E-health die de arbeidsproductiviteit van zorgverleners sterk vergroot. Vooralsnog is dat op korte termijn ijdele hoop. Uit de bijdrages van Jenny van Doorn, hoogleraar Dienstenmarketing van de Rijksuniversiteit Groningen en Lilian van Tuyl en Jelle Keuper van het Nivel is er nog een lange weg te gaan voordat robots respectievelijk e-health een substantiële bijdrage kunnen leveren aan het arbeidsmarkttekort.
Maar blijven investeren loont, want er gloort licht aan de horizon: technologie kan zeker zorgverleners ondersteunen bij het leuker maken van het werk. En bij het opleiden van zorgpersoneel. Want dat is een groot probleem doordat het te veel capaciteit vraagt. Daarom hebben het Nederlands Commercieel Opleidingsinstituut, ROC Midden Nederland, Utrechtzorg en Triple Motion Media een ‘flightsimulator’ voor de zorg gemaakt die verzorgenden kan helpen trainen en daarmee de werkvloer ontlast en meer handen aan het bed creëert.
Paar tandjes erbij
Kortom, de strijd is nog niet verloren maar we moeten er met zijn allen wel een paar tandjes bij doen. Drastische veranderingen op allerlei niveaus zijn nodig om de zorg toegankelijk te houden. Met slechts één verandering met maar één aangrijpingspunt komen we er niet.
Dat vergt wel politieke moed, die er tot nu toe onvoldoende is geweest. Wellicht zal een crisis doen veranderen en zal de wal het schip moeten keren. Hopelijk kunnen we gemeenschappelijk de problemen te lijf met een veelvoud aan maatregelen. En durft het kabinet het ook aan om de nodige randvoorwaarden te creëren.
Barbara van der Linden, ZonMw
Tijn Kool, Radboudumc
Redacteuren Kwaliteit in Zorg
