“Zij gaven aan dat zij behoefte hadden aan meer overzicht van wat voor begeleiding en behandeling ze kunnen verwachten. Dus wat hun opties zijn, wat de voor- en nadelen zijn en hoe het ongeveer in zijn werk gaat”, vertelt Dwayne Meijnckens van MIND.

Cliënten beslissen vaak niet mee

Samen beslissen is niet altijd vanzelfsprekend in de geestelijke gezondheidszorg. Dat blijkt ook uit het onderzoek van MIND dat aan de nieuwe toolkit ten grondslag ligt. Twee op drie cliënten beslissen niet mee in de diagnose en behandeling. Dit terwijl zij wel samen met hun behandelaar doelen willen stellen en zelf willen kiezen uit de behandelmogelijkheden.

Betere psychische gezondheid

MIND is de koepelorganisatie van cliënten- en naastenorganisaties in de ggz. MIND geeft een stem aan mensen met psychische klachten en hun naasten, en spant zich samen met alle aangesloten individuen en organisaties al jaren hard in voor een betere psychische gezondheid. De verschillende toolkits – voor de verschillende aandoeningen – zijn nadrukkelijk in samenwerking met cliënten en hun naasten ontwikkeld. De keuzehulp is gebaseerd op de zorgstandaard, die in beheer van Akwa GGZ is. Via Akwa GGZ zijn ook experts betrokken die een belangrijke rol hadden in de ontwikkeling van de zorgstandaard, zoals de werkgroepvoorzitter.

“Het waren de cliënten die de toolkit zo uitgebreid en gedetailleerd wilden hebben”, vertelt Dwayne Meijnckens. “Zij wilden dat een keuzehulp zoveel mogelijk van de vragen waar cliënten mee komen, zou kunnen beantwoorden. Ook van de betrokken professionals kregen we terug dat het een mooi en compleet product is.”

Keuzekaarten

Het resultaat is per zorgstandaard een overzichtskaart waarin de aandoening wordt omschreven, zoveel mogelijk vanuit cliëntenperspectief. Een stroomschema geeft schematisch weer welke stappen er worden genomen bij passende zorg en ondersteuning. Ook staat er waar cliënten terechtkunnen voor extra informatie en hulp, zoals informatieve websites en de patiëntvereniging. Verschillende keuzekaarten geven een overzicht van de mogelijkheden die een patiënt volgens de zorgstandaard heeft. De kaarten zijn er voor de thema’s: psychologische behandelingen, behandelingen met medicatie, zelfmanagement en participatie. De toolkits Samen beslissen zijn beschikbaar voor Angst, ADHD, Persoonlijkheidsstoornissen, Alcoholgebruik, Depressie en Bipolaire stoornissen.

Niet voor elke doelgroep

Meijnckens erkent dat zo’n gedetailleerd document niet voor iedere doelgroep geschikt is. “Het is misschien niet het juiste hulpmiddel voor iedereen, zoals mensen die lastig zelfstandig veel informatie kunnen verwerken of laaggeletterden. Daar is iets anders voor nodig. Er is met deze toolkit een keuze gemaakt om vooral in te zetten op het verkleinen van de kenniskloof tussen cliënten en naasten enerzijds en zorgprofessionals anderzijds. Daardoor is de toolkit wel volledig voor cliënten die dat wensen. Alles wat je cliënten zou willen meegeven – en soms is dat veel – staat erin. Een voorbeeld is de verwijzing naar vaktherapie (zoals creatieve therapie, danstherapie) als behandelvorm, een type behandeling die wel genoemd staat in zorgstandaarden maar niet bij elke zorgprofessional op het netvlies staat en vaak onbekend is bij cliënten.”

Samen beslissen is maatwerk

“Het idee is dat de zorgprofessional de keuzehulp aanreikt aan de cliënt zodat de cliënt zich beter kan voorbereiden op samen beslissen. Toch is ook samen beslissen maatwerk. Als blijkt dat dit te moeilijk is voor de cliënt, dan vraagt dat aan de zorgprofessional om de toolkit op een creatieve manier in te zetten. Bijvoorbeeld door deze uit te printen en samen rustig door te nemen, waarbij de besproken opties op verschillende keuzekaarten worden omcirkeld. Dan kan de cliënt thuis de informatie nog eens tot zich nemen, eventueel met zijn naasten, om in een volgend gesprek de keuze te maken”, vertelt Dwayne Meijnckens verder.

Met de Toolkit kunnen cliënten makkelijker zien welke behandelmogelijkheden er mogelijk zijn volgens de laatste zorgstandaard. “Zo kunnen zij samen beslissen over de keuze voor een bepaalde behandeling en een behandeling kiezen die bij hen past. Dus passend bij de doelen, wensen en behoeften van de cliënt. Dat is een duidelijk samenspel tussen cliënten en zorgprofessionals, waarin ieder een eigen perspectief en expertise meeneemt.”